The Guardian'da yayımlanan bir makalede, İdlib'de yaşanan son gelişmeler değerlendirildi. İşte o makale...
Her iki taraf da geri çekilemez, ancak Rusya, Idlib'de kamçıyı eliyle tutuyor,
Üç yıldan fazla bir süredir Rusya ve Türkiye, kuzey Suriye topraklarında gölge boksu yapıyorlar. Geçtiğimiz üç hafta içinde, takip etme ateş etmeye döndü; silahlarını Moskova müttefik Esad rejimine hedefleyen Türkler ve Ruslar giderek kendilerini Türk ordusuna doğru çevirdiler.
Büyük ölçüde vekillerle yapılan bir savaşta, ana oyuncular arasındaki doğrudan çatışmaların oldukça tehlikeli olduğu ve Perşembe gecesine kadar olası olmadığı düşünülüyordu. Ancak en az 33 Türk askerinin ölümünden sonra - büyük olasılıkla bir Rus hava saldırısının sonucu - her iki taraf da geri çekmeyi göze alamayacak bir soğuklukta.
Buradan olanların her iki ülke için de potansiyel olarak çok ötesinde etkileri olacaktır. Daha da önemlisi, sonraki hamleler Suriye savaşının ölmekte olan aşamalarını tanımlayacak ve Rus liderliğindeki bir saldırı ile bir Türk itirazı arasında sıkışıp kalmış 3 milyon umutsuz insanın kaderini belirleyecek.
Güç oyunu, dünyanın hiçbir yerinde paralel olmadan acı çekmeye yol açtı. Ayrıca, Suriye muhalefetinin destekçisi olan Türkiye'nin ve Suriye liderinin kararlı bir destekçisi olan Rusya'nın faaliyete geçmeye hazır olduğu eşikleri de ortaya koydu.
Boulian kasabasındaki hava saldırısından sonra Türk dronları, tıpkı bir önceki haftalarda topçularının yaptığı gibi, İdlib'deki Suriye pozisyonlarını yok etti. Ankara’nın değerlendirmesi, o sırada birliklerine yapılan hava saldırılarının en iyi şekilde Rusya’nın daha zayıf vekili olan ulusal ordu hedef alınarak intikamını almıştı.
Hava saldırılarının Perşembe günü Suriye'nin İdlib eyaletindeki Saraqeb kasabasına çarpmasından sonra duman sütunları yükseliyor.
Bu arada Moskova, doğrudan bir bedel ödemeden saldırı başlatabildi. Türkiye'nin tepkisi cesaret kırıcıydı ve Ankara’nın kuzey Suriye'nin yıkıntılarından bir pay almaya çalıştığı bir rakibe yönelik tutumunu ortaya koydu. Moskova'yı doğrudan suçlamak, Türkiye'nin tepkisini gerektirecekti. Dominoların bundan sonra nereye düşeceği önceden haritalandırılamadı. Politika da olamaz.
Bir NATO gücü olan Türkiye, NATO üyeliğinin 5. maddesini, diğer üye devletleri savunmaya zorlamaya zorlayabilir. Ancak ittifakın kendisinden talep edecek olan ve bir kısmı, alevlenmeyi egemen bir tehdit (NATO katılımının ölçütü) yerine hoşgörülü bir tükürük olarak görecek olan yanıt garanti edilemezdi. Her iki taraf da ilişki test edilmeden yapabilirdi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO güzergâhını takip etmek istemiyor ve bunun yerine Avrupa'yı, güney sınırı boyunca bir sınır duvarı tarafından tutulan Suriyeli mülteci akışıyla tehdit etti. Türkiye'den bir başka göç, 2015 yılında Orta Avrupa'ya giden devasa sayılar gibi, Avrupalı liderler için siyasi açıdan hoş olmayacak ve Türkiye için güçlü bir kaldıraç olacak. Sonuna kadar, pek azı belli görünüyor.
Suriye savaşı tüm kahramanlarını birleştirdi. Rusya ve Türkiye İdlib ile daha derin ilişki kursalar bile, oyunun sonu zayıf bir şekilde tanımlanmıştı. Vladimir Putin, ateşkese zorlamak için hava kuvvetinin gücünü kullanarak savaşı her ne pahasına olursa olsun bitirmeye kararlı görünüyordu ve daha sonra için için yanan harabeleri ipi Moskova tarafından çekilen bir kukla liderine teslim ediyordu. Bu adımı gaz ve petrol çıkarlarının yanı sıra yeniden inşası için izleyecekti. Dört yıl süren kan ve hazineden sonra, Rusya, bölgenin kalbinde, deniz yolu ile İran ve ABD'ye açılan bir bölge olan Orta Doğu'da önemli bir dayanak oluşturacaktı. Bu Washington’un Irak’taki felaket savaşının da çok farklı bir sonucu.
Türkiye'nin Suriye'deki çıkarları daha az netleşti. Halep'in düşüşüyle sona eren 2012'den 2016'ya kadar Suriye muhalefetinin kapsayıcı bir kucaklaşması, daha dar ulusal çıkarlar düşünülerek değiştirildi. Kürtleri Fırat'ın batısında sınır bölgesinden uzak tutmak, Suriye'nin kuzeyine stratejik erişimin ve bölgenin ana otoyolunun güvenliğinin yanı sıra en büyük endişe kaynağı oldu. Ancak bunun nasıl şekilleneceği ancak ateş etmeler durduktan sonra kararlaştırılabilir.
Her iki taraf da doğrudan yüzleşmeye hazır olmadığında, dayanıklı bir ateşkes de olabilir. Fakat Türkiye borcunu Rusya'nın vekilinden geçirmeden önce değil. Rusya'nın İdlib eyaleti üzerindeki hava sahasını kontrol etmesi ile, Türk dronları ve topçuların önümüzdeki günlerde tam yıkıcı bir etki yapacak, ancak Rus birliklerinde veya hava üslerinde konuşlandırılmayacak.
Durum hala devam ettiği sürece, Rusya İdlib közleri üzerinde bir kamçı tutacak, düşmanlarını boyun eğmeye bombalarken nihai kontrolünü pekiştirecek. Moskova nihayetinde geri çekilmek isteyecek, ancak Türkiye'nin daha erken davranması gerekiyor. Devletin modern tarihindeki en büyük zayiat sayımlarından sorumlu ülke yerine Avrupa ve Beşar Esad'a karşı gazabını yönlendirmek bunu kanıtlıyor.