Son yıllarda aşı karşıtlığı hareketi ve aşıya şüpheyle yaklaşanların sayısı birçok ülkede giderek yükseliyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) , 2019 yılında on küresel sağlık tehdidinden biri olarak aşı karşıtlığı fenomenini gösterdi. Türkiye’de aşının faydalı olmadığını hatta zararlı olduğunu iddia ederek çocuklarını aşılamayan aile sayısı ise çarpıcı biçimde artıyor.
Bu durum kızamık gibi kaybolmaya yüz tutmuş hastalıkların tekrar ortaya çıkmasına neden oldu. Doktor Gökmen Özceylan’ın Türkiye'deki aşı karşıtlığıyla ilgili yönettiği bir araştırmaya göre çocuklarına aşı yaptırmayan ailelerin sayısı 2010’da 183 iken, 2017 yılında bu sayı 23 bine kadar çıktı. Araştırmada, 2016-2018 yılları arasında Türkiye'de aşılanma oranında yüzde 2'lik bir düşüş olduğunu ve bu düşüşün devam edebileceği öngörülüyor. 2018 yılında Avrupa ve ABD'deki aşılama oranları yüzde 90 seviyesinde olduğu belirtilirken, 2012 ila 2016 yıllarında yüzde 2 ila 4'lük bir düşüş olduğu ifade ediliyor. 2017'de difteri, tetanoz ve boğmacaya karşı aşılama oranı Avrupa'da yüzde 92, ABD de 91 idi. Türkiye’de ise 2016’da bu oran yüzde 98 iken 2017’de yüzde 96’ya düştü.
Türkiye'de sosyo-ekonomik seviyesi yüksek gruplar daha çok aşı karşıtı
Yaklaşık bin kişi ile yapılan anket sonuçlarında kadınların erkeklerden çok aşı karşıtı olduğu gözlemlendi. Ayrıca eğitim ve gelir seviyesinin daha yüksek olduğu gruplarda aşı karşıtlığı oranı diğer gruplara göre daha yüksek olduğu tespit edildi.
Aşıya karşı çıktığını belirten yüzde 6,5'lik bir kısım ise, aşı üreticilerine güvenmediklerini veya televizyon ve internette aşının zararlı olduğunu "öğrendiklerini" belirtiyor.
Neden karşılar?
Aşı karşıtlarının sıraladığı nedenlerin başında, bulaşıcı hastalıkların çoğunun ölümcül olmadığı iddiası geliyor. Aşılara ilişkin bir diğer yaygın düşünce ise, doğal bağışıklamanın hastalıklara karşı korunmada yeterli ve hatta daha etkin olduğu kanısı.
Bazıları ise, aşıda kullanılan alüminyum ve cıva gibi maddelerin insan sağlığına zararlı olduğu iddia ediyor. Ancak Dünya Sağlık Örgütü, söz konusu maddelerin insan için zararlı olmayacak dozlarda olduğunu açıklamıştı. Ayrıca yine iddia edildiğinin aksine aşılarda bulunan cıva ile otizm hastalığı arasında bilimsel olarak bir bağ olmadığı tespit edildi.
Türkiye aşı sayesinde hangi hastalıklardan kurtuldu?
Türkiye'de "Genişletilmiş Bağışıklama Programı" sayesinde çocuklarda boğmaca, difteri, tetanoz, kızamık, kabakulak ve tüberküloz gibi hastalıklarda önemli ölçüde bir düşüş kaydedildi. Ücretsiz aşı programı sayesinde Türkiye'de çocuklar 2002 yılında çocuk felcinden, 2009’da da ölümcül olan neonatal tetanoz hastalığından tamamen kurtulmayı başardı.