Güneş batıdan doğabilir

Dünya’nın Kuzey Manyetik Kutbu, çok hızlı bir şekilde Kanada’dan Sibirya’ya doğru kayıyor. Manyetiğin çok hızlı yer değiştirmesiyle birlikte ABD Ulusal Jeo-Mekansal Zeka Ajansı ve İngiltere Savunma Coğrafya Merkezi'nden bilim insanları gezegenin manyetik alanını tanımlayan ve tüm modern navigasyon sistemlerinin çalışmasını sağlayan, Dünya Manyetik Modelini güncellemek zorunda kaldıklarını açıkladı.

Dünya Manyetik Modeli’nin güncellenmesi en son 2015 yılında yapılmıştı. Yapılan bu güncellemenin ardından Modelin 2020 yılının sonuna kadar sorunsuz çalışacağı düşünülüyordu. Ancak son zamanlarda Manyetiğin hızlı yer değişimleri nedeniyle araştırmacılar, güncellemeyi hemen yapmak zorunda kaldılar. 

Dünya'nın Manyetik Kutupları Nedir?

Bu görünmez kuvvet, üzerinde durduğumuz zeminin yaklaşık 3 bin 200 kilometre altında bulunan çekirdekte olan biten hareketlilikten kaynaklanıyor. Yaklaşık 5 bin 700 santigrat derece sıcaklıkta çoğunlukla sıvı ve demirden oluşan çekirdek, Ay'ın hacminin üçte ikisine yakın bir hacme sahip bulunuyor. Dünyanın manyetik alanını da burası oluşturuyor. Gezegenlerin ve özellikle dünyamızın manyetik alanlarının nasıl oluştuğu henüz tam anlamıyla açıklığa kavuşmuş olmamakla beraber, bu konuda birçok varsayım ortaya atıldı. Bu varsayımların en güçlüsü ise, gezegenlerin dev birer dinamo gibi davranarak kendi manyetik alanlarını oluşturdukları yönünde kendisini gösteriyor.

Dünya'nın Manyetik Kutuplarının Oluşumunu Açıklayan Kuram: Jeodinamo

Jeodinamo kuramına göre; sıvı demirin hareketi sonucu bir elektrik akımı oluşur ve bu akım manyetik alanların oluşumuna sebebiyet verir. Yüklü metal parçacıkların manyetik alanlardan geçmesiyle, devamlı ve döngüsel bir elektrik akımı ortaya çıkar. Çekirdekteki sıvı metalin daimi hareketine bağlı olarak bir miktar manyetik alan oluşur ve bu alan çekirdekte yeni akımlar oluşturur. Bu akımlar ise daha fazla manyetik alana sebep olarak geri beslemeli bir döngü ortaya çıkarır. Bu döngü ise tıpkı mıknatısta bulunan manyetizma gibi davranır: İtici ve çekici güç. Bu manyetizma Güney Kutbu yakınlarında Dünya'dan çıkar ve gezegeninin etrafını dolaşarak Kuzey Kutbu yakınlarından tekrar çekirdeğe döner. Coğrafik ve manyetik kutuplar birbirlerine yakın olsalar da aynı yerde değildir.

Kutupların Yer Değiştirmesi Dünyanın Korumasını Zayıflatacak

Normal şartlarda Güneş'ten gelen malzeme Dünya'ya yaklaşık 16 ila 18 saat arasında ulaşır ve manyetosfer tarafından manyetopoz olarak adlandırılan bir bölgede karşılanır. Dünya'nın manyetik alanı gelen malzemeyi dünyanın etrafında dolaşacak şekilde yönlendirerek dünyayı koruyan bir kalkan gibi davranır. Ancak az bir miktar malzeme kutuplardan içeri girdikten sonra iyonosferde salınır. Kısaca var olduğumuz gezegenin savunma mekanizması bu şekilde işliyor.

Kutupların terslenmesi de uzun bir sürede gerçekleştiği için doğrudan güneşin etkisinde kalmaz. Dünya'nın manyetik alanı tehlikeli güneş ve kozmik ışınlardan dev bir kalkan gibi korur. Kutupların değişmesi sonucunda (veya değişim denemesi olduğunda) bu kalkanın zayıfladığı gözlemlenmiştir. Bilim adamları bu aşamada manyetik alanın olağan gücünün onda birine kadar zayıflayabileceğini tahmin ediliyor. Yer değiştirme denemesi esnasında manyetik kalkan, yüzyıllar boyu tehlikeye girebilir ve bu süre boyunca uzaydan gelen radyasyonun dünyanın yüzeyine daha da yakınlaşmasına izin verebilir. 

Dünya'daki değişiklikler daha şimdiden Güney Atlantik'teki alanı zayıflattı. Bu dönemde radyasyona maruz kalan uydularda ise hafıza sorunları yaşanıyor. Bu radyasyon henüz yüzeye erişmiş değil. Fakat bir noktada manyetik alan yeterince azaldığında, farklı bir hikaye karşımıza çıkabilir. Kozmik radyasyonun Dünya'yı nasıl etkilediği konusunda bu alanda uzman olan Boulder Üniversitesi ve Colorado Üniversitesi Atmosferik ve Uzay Fizik Laboratuvarı Direktörü Daniel Baker, gezegenin bir kısmının bu geri dönüşüm sırasında yaşanamaz hale gelmesinden korkuyor.