Bugün 1 Mayıs ‘Emek ve Dayanışma Günü’

İşçilerin, günlük çalışma süresinin düşürülmesi için verdiği mücadeleden doğan 1 Mayıs, bir asırdan fazladır dünyanın dört bir yanında emek ve işçi bayramı olarak kutlanıyor.

ABD’de işçilerin günlük çalışma süresinin 12 saatten 8 saate indirilmesi için 1884’te başlattığı mücadele, 1886’da kitlesel grevlerle yaygınlaşıp küresel bir nitelik kazandı.

Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatının 1889’daki Paris Kongresi’nde, yılın bir gününün dayanışma amacıyla işçilerin ortak bayramı ilan edilmesi kararlaştırıldı.

ABD’li sendikacıların önerisi üzerine o gün “1 Mayıs” olarak belirlendi. O tarihten itibaren 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında “Emek Bayramı”, “İşçi Bayramı” ve “1 Mayıs Bayramı” gibi adlarla kutlanmaya başlandı.

İlk kez 1922’de kutlandı

Osmanlı’da 1 Mayıs ilk kez 1911’de Selanik’teki tütün, pamuk ve liman işçileri tarafından kutlandı. İstanbul’daki ilk kutlama ise 1912 yılında yapıldı.

Osmanlı’nın ardından 1922’de Sovyetler Birliği ile dostluk ilişkisi çerçevesinde 1 Mayıs Ankara’da İşçi Bayramı olarak kutlandı. Resmi olarak kutlanması ise ilk kez 1 Mayıs 1923’te oldu.

Taksim Meydanı’nda 1977’de düzenlenen 1 Mayıs programı, üzücü olaylara sahne oldu. Mitingde, DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in konuşması sırasında açılan ateşle 37 kişi yaşamını yitirirken, yüzlerce kişi yaralandı. Bu olay da gerekçe gösterilerek 12 Eylül askeri darbesinin ardından 1 Mayıs, bayram olmaktan çıkarıldı ve kutlamalar yasaklandı.

Darbecilerin resmi tatil olmaktan çıkardığı 1 Mayıs, yıllar sonra AK Parti hükümeti tarafından 2009’da “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla tekrar resmi tatil ilan edildi.

Kutlamalara Kovid-19 engeli

Üzerine marşlar bestelenen, kitaplar yazılan, sinema filmleri çekilen 1 Mayıs, çalışanların sorun ve taleplerinin gündeme getirildiği gün olma özelliği de taşıyor.

Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da işçiler, Kovid-19 salgını nedeniyle 1 Mayıs’ı alanlarda kitlesel olarak kutlayamayacak.

100 işçiden 14’ü sendikalı

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının iş kollarındaki işçi ve sendikaların üye sayılarına ilişkin Ocak 2021 istatistiğine göre, Türkiye’de 14 milyon 371 bin 96 işçiden 2 milyon 69 bin 476’sı sendika üyesiyken, sendikalaşma oranı yüzde 14,40 düzeyinde.

1 milyon 131 bin 749 ile en fazla üyeye sahip konfederasyon unvanını koruyan Türk-İş’i, 711 bin 295 üye ile Hak-İş, 193 bin 866 üye ile DİSK izliyor.

En fazla üyeye sahip işçi sendikaları ise 238 bin 666 üyeyle Hizmet-İş, 209 bin 529 üyeyle Türk Metal, 185 bin 370 üyeyle Öz Sağlık-İş, 144 bin 68 üyeyle Genel-İş, 107 bin 823 üyeyle Tez Koop-İş ve 104 bin 308 üyeyle Koop-İş olarak sıralanıyor.