ABD Ulusal Arşivler Dairesinden eski başkanlara uyarı

Eski ABD Başkanı Jimmy Carter'ın yönetimi sırasında kabul edilen ancak Ronald Reagan yönetimine kadar geçerli olmayan Başkanlık Kayıtları Yasası, görevden ayrıldıktan sonra tüm başkanlık kayıtlarının korunması ve devredilmesine ilişkin gereklilikleri gösteren bir yasa olarak biliniyor.

Ulusal Arşivler Dairesi ise, bu kayıtların saklanmasından sorumlu olduğu için Donald Trump, Barack Obama, George W. Bush, Bill Clinton, H.W. Bush ve Ronald Reagan'ın temsilcilerine bir mektup yollayarak, eski Başkan ve Başkan yardımcılarının evlerinde veya ofislerinde gizli belge olup olmadığının incelenmesi istendi.

Trump-Biden-Pence

45. Başkan Trump'ın Florida'daki malikanesi FBI tarafından basılmış ve elinde tuttuğu 300'e yakın devlete ait belge ele geçirilmişti. Geçen kasım ayının başında, Washington'daki eski çalışma ofisinde ve Wilmington'daki evinde başkan yardımcılığına ait onun üzerinde sınıflandırılmış belge bulunmasının ardından Başkan Biden da, yoğun eleştiri altında kaldı.

Hem Trump hem de Biden, ABD Adalet Bakanlığının atadığı bir özel savcı tarafından soruşturma altındalar. Son olarak, Trump'ın yardımcılığını yapan Mike Pence'in evinde de gizli belge bulunması, her başkan veya başkan yardımcısında kanunların göz ardı edilerek bir ihmal var mı sorularını gündeme getirmiş durumda.

Sınıflandırılmış bilgiler nedir?

Sınıflandırılmış bilgiler, hükümetin hassas olarak kabul ettiği belgeleri ve diğer kayıtları ifade eder. Erişim genellikle uygun güvenlik soruşturmalarını geçen ve güvenlik izinleri verilen kişilerle sınırlıdır. Yetkili devlet memurları, yayımlanmasının ABD ulusal güvenliğine veya dış politikaya zarar verebileceği sonucuna vardıkları bilgileri sınıflandırırlar.

Sınıflandırılmış bilgiler arasında kağıt belgeler, e-postalar, fotoğraflar, haritalar, resimler, veri tabanları ve sabit diskler yer alabilir. Türüne bakılmaksızın sınıflandırılmış bilgiler, gizliliği resmen kaldırılana kadar muhafaza edilmesi gerekir.

Üç ana seviye nedir?

Sınıflandırılmış bilgilerin yaygın üç seviyesi vardır.

Özel, sınıflandırılmış bilgilerin en düşük kategorisidir. En fazla sayıda devlet çalışanı ve personeli -binlerce insan- bu bilgilere erişebilir. Örneğin basit Dışişleri Bakanlığı telgrafları veya yabancı bir hükümet tarafından sağlanan bilgileri içerebilir.

Gizli, açığa çıkarsa ulusal güvenliğe "ciddi zarar" verebilecek materyale atıfta bulunan bir sonraki sınıflandırma seviyesidir. Bu, örneğin ABD istihbarat teşkilatının bütçesini içeren en geniş kategoridir.

Çok gizli, ifşa edilmesi halinde ulusal güvenliğe "son derecede ciddi zarar" verebilecek kayıtları kapsayan en hassas bilgi grubudur. Bu tür bir hasar, ABD veya müttefiklerine karşı silahlı çatışmalar hakkında istihbaratın açığa çıkarılmasını, dış ilişkilerin aksamasını, savunma planlarının veya istihbarat toplamanın risk altına girmesini içerebilir. "Çok gizli" içinde genellikle en çok korunan Amerikan bilgi ve istihbarat bölümleriyle ilgili bir dizi alt sınıflandırma vardır. Bu sınıflandırmadan biri, belirli bir insan grubuna yayılmasını sınırlayan bir atama olan hassas bölünmüş bilgilerdir.

Ulusal Arşiv'e göre federal hükümetin güvenlik açısından sınıflandırılmış bilgileri işaretleme ve kontrol etme sistemi, 2. Dünya Savaşı'ndan kalmadır. Genellikle "uygunsuz bir şekilde açıklanırsa ulusal güvenliğe zarar verecek" herhangi bir bilgidir.

Belgeler ne kadar süre gizli kalır?

Teorik olarak ABD başkanı hangi bilgilerin sınıflandırılıp sınıflandırılmayacağına karar verir. Uygulamada ise başkan sorumluluğu kabine ve kurum başkanlarına devreder, onlar da sorumluluğu kendileri için çalışan diğer kişilere verebilir.

Devlet yönetmeliklerine göre bilgiler "ulusal güvenlik hususları gerektirdiği sürece" gizli kalır. Bazen sınıflandırmanın kaldırılması için belirli bir tarih veya olay belirlenebilir. Sınıflandırılmış statü, yetkili kişiler tarafından da genişletilebilir. Ayrıca Başkan, genellikle ulusal güvenlik hususları uygun olduğunda bilgilerin gizliliğini kaldırma yetkisine de sahiptir.

Genelde, özellikle gizliliğin kaldırılmasının ulusal güvenlik için herhangi bir risk oluşturmadığından emin olmak için departmanı bilgiyi oluşturan Kabine sekreterine veya kurum başkanına danışarak kaldırılması gibi bir süreç vardır.

Devlet çalışanları, sınıflandırılmış bilgilere erişmek için gerekli izni almak üzere güvenlik soruşturmalarından geçmelidir. Bilgi ne kadar hassassa güvenlik soruşturmaları o kadar zahmetli olur.

Verilerin yayımlandığı son yıl olan 2019 tarihli Milli İstihbarat Dairesi Başkanlığı raporuna göre yaklaşık 3 milyon kişinin özel veya gizli belgelere erişimi vardı. 1,25 milyondan fazla kişiye çok gizli belgeler için izin verildi.

Bazı sınıflandırılmış bilgiler binlerce kişi arasında paylaşılıyor. Diğer bilgiler için yalnızca bir avuç yetkili, erişim için gerekli izin seviyelerine sahip. Başkanın her belgeye ve tüm istihbarat bilgilerine erişimi var.

Bazı yetkililer, görevdeyken eriştikleri gizli bilgileri tartışmamalarını sağlamak için hükümetten ayrıldıklarında gizlilik anlaşmaları imzalamak zorundadır.

Sınıflandırılmış bilgilerin cezası nedir?

Casusluk Yasası'nın bölümleri de dahil olmak üzere çeşitli federal yasalar, sınıflandırılmış bilgilerin silinmesini, ifşa edilmesini veya imha edilmesini yasa dışı kılmaktadır. İhlallerin cezası, 3 yıldan 10 yıla kadar değişen hapis ve ağır para cezalarıdır.

Sınıflandırılmış bilgileri kötü yönetmekle suçlanan hükümet yetkilileri arasında eski bir Ordu generali ve Obama yönetimi sırasında Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) direktörü olan David H. Petraeus ve Clinton yönetiminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Samuel R. "Sandy" Berger yer alıyor. Her ikisi de gizli belgeleri yasa dışı bir şekilde ortadan kaldırmakla suçlanan kusurlu davranış suçlamalarını kabul etmişti.