İspanya'nın faşizm kurbanı mültecileri hatırlandı

Tarihe damga vuran 10 suikast

1939'da 13 yaşında olan Lina Arconada, General Franco'nun birliklerinden kaçan yarım milyon İspanyol İç Savaşı mültecisinden birisiydi ve Fransa'ya kaçtığında kendi ülkesine kırk yıldan fazla bir zaman geçmeden dönemeyeceğine dair hiçbir fikri yoktu. 

Madrid'de “1939 İspanya Cumhuriyet Sürgünleri” adlı devasa yeni bir serginin bir parçasını oluşturan 23 röportajdan birinde, "Çok travmatikti... Bitkin düştük, kıyafetlerim paçavradaydı, bir köy mezarlığına gittim ve üç gün orada saklandım" dedi.

Annesi hasta ve sekiz aylık hamileyken, bir Fransız toplama kampının dikenli telleri ardında beş yaşındaki kız kardeşine bakmak için, "Aynı anda hem anne babam olmayı öğrenmeliydim" diyor...

Annesi anarşist olarak siyasi faaliyetlerinden dolayı İspanyol mahkemelerinde iki ayrı ölüm cezasıyla karşı karşıya kaldığı için geri dönüşü söz konusu değildi.

10 yaşında Fransa'ya geçen Antonio Cascarosa, "Bazı sol kasabalar bize sıcak bir karşılama verdi, ancak birçok durumda kendimizi korkunç bir durumda bulduk. Babam ve erkek kardeşim soğuk bir Şubat ayında Fransız plajındaki bir kampa yerleştirildi. Kampta barınak yoktu, hiçbir şey yoktu. Sıcak kalmaya çalışmanın tek yolu kendilerini kuma gömmekti."

İspanya'nın eski adalet bakanı Dolores Delgado, İspanyolların hala "La Retirada" (İnziva) olarak adlandırdığı şeyin Fransa'ya mirasını keşfetmek için bugüne kadarki en büyük sergiyi tanıttı.

“Sürgünde olanlar önce zulüm gördü, sonra alay edildi ve… Franco rejimi varoluşlarının tüm izlerini silmeye çalıştı” dedi. Francisco Franco 1939'da iç savaşın sonundan 1975'e kadar İspanya'yı faşist bir diktatörlükle yönetti.

Delgado, "Seksen yıl sonra, [İspanya'da], Francoizmin kurbanları ile ahlaki borcu çözebilecek bir konumda geçmişle yüzleşmek iğrenç olsa bile, daha iyi bir gelecek için hayati önem taşıyor” dedi.

Arco Vakfı Merkezi'nde üç bağlantılı sergiden oluşan ve Şubat ayının sonuna kadar sergilenen yüzlerce belge, fotoğraf, çizim, kitap, film ve ses kaydı, mültecilerin sürgününün her bir bölümünün bir sonraki bölümle nasıl birleştiğini gösteriyor. İlk sergi sınırın geçişini kapsıyor, diğeri mültecilerin Fransa ve Almanya'daki toplama ve toplama kamplarındaki deneyimlerini, üçüncüsü de sürgünlerin dünya çapındaki diasporasına odaklanıyor.

Üç yıllık korkunç bir çatışmadan kaçan İspanya mültecileri, kendilerini küresel ölçekte, II. Dünya Savaşı'ndan daha da uzun süren bir çatışmada buldular. Başka bir sergi röportajında Maggie Perlado, Serginin önde gelen iki bilimsel danışmanından Dr. Idoia Murga Castro El Cezire'ye verdiği demeçte:

"Retirada'dan sonra babam Nazilere karşı savaştı  ve yakalandığında Franco Almanlarla Mauthausen toplama kampına İspanyolları göndermeyi kabul etti" diyor.

İspanyol mahkumların üçte ikisinin öldüğü kampta geçirdiği beş yıl boyunca, Perlado'nun babası, ünlü Katalan fotoğrafçısı Francesc Boix ile birlikte bir direniş ağı kurmuştu. Daha sonra Nürnberg duruşmalarında Boix tarafından daha sonra tanımlanmaları için kullanılan SS subaylarının fotoğraflarını çalmak için birleştiler.

"Boix bir negatif çaldığında, aynı akşam onu ​​gizleyecek olan babamız (bir marangoz) hayatını riske atma pahasına sipariş edilen dolapların bacaklarının veya ana çerçevelerinin içinde yatmasına yardım ediyordu "diye hatırlıyor Perlado.

Sergi, Retirada'nın Perlado'nun babası gibi pek çok sıradan İspanyol insanını nasıl etkilediğine dair güçlü vurgular yapıyor, çünkü şu ana kadar anlatılan hikayelerdeki büyük isimler, ressamlar ve yazarlar normalinden çok daha fazla. Şu anda gerçekleşmekte olan tüm göç ve sürgün öyküleri göz önüne alındığında, bu çok zamanında bir anlatıdır. Kısmen herhangi bir insan yaşamının sahip olabileceği önem nedeniyle ve kısmen de İspanyol halkının köklü bir geçmişinin olduğuna değinmesi nedeniyle.

Retirada'nın ilk kırk yılını kapsayan - sürgünlerin yarısı asla geri dönmese de - kombine sergiler ayrıca Fransa'daki toplama kamplarının planlarını, 1.500 Cumhuriyetçiyi Latin Amerika'ya taşıyan Sinaia gibi gemilerin modellerini ve BBC radyosunu gösteriyor. 1950'lerde sürgün edilen İspanyol roman yazarı Arturo Barea'nın yayınları ve hatta mağlup cumhurbaşkanı Manuel Azana'nın telgrafla istifasını bile.

Latin Amerika'da çok sayıda Cumhuriyetçi mülteci vardı; Diğerleri Özgür Fransız ordularında Nazilere karşı savaştı, Dr. Murga Castro'nun işaret ettiği gibi, Encarnacion Lopez la Argentinita 1940'ların Kuzey Amerika'nın en tanınmış dansçılarından biri oldu.

Diğerleri çok daha ileri gitti: Toledo doğumlu sanatçı Alberto Sanchez, Sovyetler Birliği'nde Gregori Kozintsev'in 1957 tarihli Don Quixote filmi için çekim yaptı - merkezi Kastilya'nın masalarını yansıtmak için -.Yine de birçoğu, 1951'de 31 yaşındaki tüberkülozda ölen Mauthausen fotoğrafçısı Boix gibi muhtemelen kampta daralan on yıllarca göreceli belirsizliğe battı.

Retirada'nın tam trajedisini göstermek imkansız olsa da, İspanyol sürgünlerinin yerleştikleri ülkelerin geniş bir kültürel ve sosyal zenginleşmesinde bu serginin katkıda bulunduğu çok açık.
Neticede acı kavramı hangi dilde olursa olsun aynı renkte ve aynı değerde. Böyle güzel işlerin artmasını temenni ediyoruz.