Ölç(me)-değerlendir(me)

Bazen bir resim, bir karikatür, bir nükte sayfalar dolusu sözden daha etkilidir insanlar üzerinde. Bir çırpıda bütün anlatmak istediğinizi özetleyiverirsiniz. Hani şu hemen hemen herkesin bildiği “bir öğretmenin karşısında sınav için bekleyen “köpek, fok balığı, balık, fil, penguen, maymun ve kuşun” olduğu, hepsinin bir ağaca tırmanma sınavına tabi tutulduğu şu meşhur karikatür yok mu? Eğitim sistemimiz, özellikle de öğrenci seçme ve yerleştirme sistemimizden söz edince aklıma gelir hemen o karikatür gelir.

O karikatürde olan trajikomiklik aslında ülkemiz eğitim sisteminin bir yansımasıdır. Bundan yaklaşık bir ay kadar önce LGS (Liselere Geçiş Sınavı) yapıldı bir milyonu aşkın öğrencinin kaderi iki saat on beş dakikalık bir sınavla belirlenmeye çalışıldı. Bugünlerde sonuçlar belli oldu, hem öğrenciler hem de veliler stresli bir koşuşturma başladı. Veliler bir yandan nitelikli-niteliksiz okul ayrımı içerisinde çocuğunun nitelikli kategorisine girmesi için okul okul geziyor, kendilerine biçilen değerin karşılığındaki okulları arıyor. Gerçekten içler acısı bir tablo. Oysa her çocuk özeldir ve her çocuğun ilgi ve yeteneği birbirinden farklı olmalıdır. Bu durum insan fıtratının gereğidir. Nasıl bir balıktan ağaca tırmanması beklenmezse, bir kuştan yüzmesi, bir filden de uçması beklenmemelidir. Oysa bizim eğitim sistemimizde yapılan seçme ve yerleştirme sınavları ağaca tırmanma işini; balıktan da, kuştan da, filden de, maymundan da beklemektedir.

Herkesi aynı sınava tabi tutmakla eşitliğin sağlanabileceği düşünülmektedir. Hâlbuki her eşit olan adil midir? Ağrı’nın mezrasındaki çobanlık yapan bir çocukla İstanbul’un lüks bir semtinde okuluna özel araçla giden, evinde özel derslerle takviye dersleri alan bir çocuğu aynı sınava sokmak eşitlik olabilir fakat ne kadar adildir sizce? Size LGS’den söz ettim ancak ülkemizde yapılan tüm seçme ve yerleştirme sistemi neresinden tutsanız dökülüyor.

Adil bir ölçme ve değerlendirme sistemi tesis edilip öğrenciler ilgi ve yetenekleri doğrultusunda istedikleri alanlara yönelmedikleri sürece eğitimde adalet sağlanmış olmaz. Yanlış ölçmenin neticesidir ki ülkemizde birçok meslek alanında yığılmalar, istihdamda ciddi sorunlar var. Bu sorunlar artık yönetilemez seviyelerdedir.

Şunu asla unutmayalım ki doğru düzgün ölçmediğimiz şeyi asla yönetemezsiniz.