Koronavirüs hurafeleri

BBC Reality Check ekibi, şimdiye kadar ileri sürülen koronavirüs hurafelerini bir araya getirdi.

1. Hurafe: Sarımsak yemek virüse yakalanmayı engeller!

Özellikle Facebook üzerinden sarımsak yemenin virüse yakalanmayı engelleyeceğine dair bir çok paylaşım görülüyor.

Gerçek: Dünya Sağlık Örgütü'ne göre (WHO) sarımsak "genel olarak mikroplara karşı etkili olabilen bazı özellikler taşıyan sağlıklı bir gıda" fakat sarımsak yemenin insanları Koronavirüs'ten koruduğuna dair hiçbir kanıt yok. Tam tersi, bazen faydalı diye yapılan tavsiyeler fazla ciddiye alındığında zarar verebiliyor. Örneğin Çin'de yayımlanan Morning Post gazetesinin haberine göre 1,5 kilo sarımsağı çiğ çiğ yediği için boğazı ciddi derecede tahrip olan bir kadın hastaneye kaldırılmış. Genel olarak meyve ve sebze yemenin sağlıklı olduğunu biliyoruz. Ama belli bir gıdanın bu virüse karşı koruyucu olduğuna dair bir kanıt bulunmuş değil.

2. Hurafe: Virüsten korunmak için sıcak yiyin, dondurma yemeyin!

Virüsü öldüreceği iddia edilen benzer bir çok yöntem öneriliyor. Bunlar arasında sıcak su içmekten, sıcak suyla yıkanmaya, saç kurutma makinası kullanmaya kadar bir çok farklı tavsiye var. UNICEF'ten Charlotte Gornitzka "Son zamanlarda UNICEF'in yayımladığı iddia edilerek paylaşılan bir internet mesajında dondurma ve soğuk yiyeceklerden kaçınmanın hastalığı önlemede etkili olabileceği iddia ediliyor. Tabi ki tamamen yanlış bir bilgi" diyor.

Gerçek: Grip virüsünün yaz aylarında dış mekanlarda uzun süre yaşayamadığını biliyoruz fakat bunun koronavirüs için geçerli olup olmadığı henüz belli değil. Vücudunuzu ısıtmaya çalışmanın ya da güneşte durmanın virüse karşı etkili bir yöntem olması uzmanlarca mümkün görülmüyor. Profesör Bloomfield, virüs bir kere bedeninize girdiğinde onu yok edemeyeceğinizi, vücudunuzun virüsle savaşmasından başka yol bulunmadığını söylüyor.
Çarşafları ve havluları 60 derece sıcak suda yıkamak iyi bir fikir olabilir çünkü bu kumaştaki virüsü öldürebilir. Ama aynı şey cildiniz için geçerli değil.

3. Hurafe: Koronavirüs'ü yok eden mucizevi bir mineral hap var!

Binlerce takipçisi olan bir YouTube hesabında, kısaltması MMS olan mucizevi bir mineral hapının Koronavirüs'ü silip süpüreceğini iddia ediliyor. Hapın içeriğinde Klorin Dioksid yani bir beyazlatıcı kimyasal madde var.

Hesabın sahibi ve bir grup insan bu bileşimin reklamını yapmaya Koronavirüs daha ortaya çıkmadan başlamışlardı. Ocak ayında "Klorin Dioksid (MMA) sadece kanser hücrelerini öldürmekle kalmıyor Koronavirüs'ü de silip atabiliyor" diye bir tweet atıldı.

Gerçek: Geçen yıl Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), bu insanların reklamını yaptığı MMS'i kullanmanın tehlikeleri hakkında bir uyarı yayınladı. Aynı uyarı başka ülkelerin sağlık makamları tarafından da yapıldı. Amerikan sağlık yetkilileri uyarıda "Bu ürünü zararlı olmadığı ya da herhangi bir hastalığın tedavisine fayda sağladığı konusunda hiç bir araştırma görülmedi" diyor. Yetkililer ayrıca bu ilacı alanlarda baygınlık, kusma, ishal ve vücudun aşırı susuz kalması gibi etkiler görüldüğünü de uyarıya eklemiş.

4. Hurafe: Evde kendi jelinizi yapabilirsiniz

Dezenfektan jellerin eczane ve marketlerde tükendiği haberleriyle birlikte "Evde kendi jelinizi yapın" başlıklı tarifler de sosyal medyada hızla yayılmaya başladı.

Gerçek: Çok etkili olduğu iddia edilen bu tariflerin çoğu uzmanlara göre, yüzey temizlemeye uygun ama insan cildi için iyi değil. Alkol bazlı el jelleri genellikle yüzde 60-70 alkol içermesine karşılık cilde zarar vermesini engelleyecek nemlendiricilerle karıştırılıyor.

Londra Hijyen ve Tropik Hastalıklar Fakültesi'nden Profesör Sally Bloomfield, votkanın bile alkol oranının sadece yüzde 40 olduğunu hatırlatarak evde etkili bir dezenfektan el jeli yapılabileceğine inanmadığını söylüyor.

5. Hurafe: İçilebilir gümüş zerrecikleri Koronavirüs'ü yok ediyor!

Koloidal ya da bir sıvı içinde çok ince çözültülmüş gümüş zerrecikleri ABD'de evangelist televizyon şovmeni Jim Bakker'in programında tavsiye edildi. Programa konuk olan biri sıvının Koronavirüs'ün belli çeşitlerini 12 saat içinde öldürdüğünü iddia etti fakat Covid-19 üzerinde denenmediğini de itiraf etti. Bunun koronavirüse karşı etkili bir çare olabileceği iddiası Facebook'da da yaygın bir şekilde paylaşıldı ve özellikle geleneksel tıbba eleştirel bakan gruplar arasında çok itibar gördü.

Gerçek: Koloidal gümüşü tavsiye edenler bu sıvının çok çeşitli sağlık sorunlarına iyi geldiğini, antiseptik olduğunu ve bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ileri sürüyorlar. Fakat Amerikan sağlık yetkilileri, bu sıvının herhangi bir sağlık sorununa iyi geldiği konusunda hiç bir kanıt olmadığını söylüyor.

Daha da önemlisi gümüş, insan vücudunda demir veya çinkodan farklı olarak herhangi bir işlevi olmayan bir metal ve böbreklerde hasar, ciltte mavileşme ve nöbet geçirme gibi ciddi etkileri olabiliyor.