British Museum’un Doğu Merakı

Tarihe damga vuran 10 suikast

Doğu'dan ilham alan “İslam Dünyası Batı Sanatını nasıl etkiledi” başlıklı sergi, Londra'daki British Museum'da halka açıldı.

Londra'daki British Museum'da İslam dünyasının Avrupa sanatını ve tasarımını nasıl etkilediğini gösteren bir sergi olan “Doğu'dan Esinlenilen”in karanlık alanlara giren birçok ziyaretçi, bir tür Doğu hazine evine girdiklerini hissedebilir, etraftaki karanlıktan onlara göz kamaştırıcı spot ışıklı hazineler göz kırpıyor.

Karanlık, daha güçlü ışıktan zarar görebilecek bazı eşyaların kırılganlığı nedeniyle gerekli. Bununla birlikte, Alaaddin’in mağaraları, karanlık odalarda biriken zengin hazineler, Doğu temel motiflerini uygun bir şekilde yakalıyor. İslam dünyası’nın, Avrupa gözlemcilerinin kabaca 16. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar temel özelliklerini bazen ezici yoksulluk ile birlikte var olan bazen de aşırı zenginliği ile, kimi zaman da tekstilde kendini gösteren dekoratif sanatlarını, seramik, metal ve cam ve mimari tasarımlarını sunuyor.

Bütün bunlar ve daha fazlası, Avrupalı ​​ziyaretçiler tarafından görüldüğü gibi İslam dünyasından konuları ve stilleri yeniden üreten British Museum sergisinde mevcut. Avrupalı oryantalist sanatçıların ilham arayışları için saksağan gözleri ve binbir çeşit desen de koleksiyona dahil. Sergi, Malezya'daki İslam Sanatları Müzesi ile British Museum arasındaki ortak bir proje. Malezya Müzesi'nin Avrupa'daki hazinelerini göstermek için bir fırsat olan bu müze, aynı zamanda da dünyanın yeni menziline dair öngörüler sunuyor. 

Sergi, kaçınılmaz olarak Filistinli-Amerikalı bilim adamı Edward Said'in çalışması, özellikle Avrupa ve Arap dünyası arasındaki ilişkiyi incelemek için politik ve bilinçli bir şekilde Avrupa ve Arap dünyası arasındaki ilişkiyi incelemek için tüm nesil yazarları ve eleştirmenleri tanıtan kitabı Oryantalizm'i de gösteriyor. Ancak Said’in benlik algısı ve diğer kategorileriyle İslam dünyası hakkında imge yazan veya üreten Avrupalıların Avrupa siyasi ve ekonomik sömürge kontrolü tarafından belirlenen kalıpları bilinçli veya bilinçsiz olarak yeniden ürettiği fikri sergide eleştirel olarak kabul edilmiyor.

Daha geniş temalarına muhteşem bir giriş olarak da hizmet veren sergi kataloğunda yazan İngiliz tarihçi John Mackenzie, 19. yüzyıl Avrupa'sının “ırksal münhasırlık ve üstünlük duygusu genellikle emperyal ideolojinin merkezinde yer alıyor” diyor. Bunlar, Avrupa oryantalist resim sanatının çoğunu dolduran ve sanatsal alanda, Avrupa emperyalizmi ve sömürge kontrolü yoluyla zorla modernleştirmenin politik bir projesini haklı göstermenin bir yolu olarak hareket edebilecek parçalanan binalar ve hareketsiz figürleri içermekte.

Fakat geçmiş yüzyılların Avrupalı ​​sanatçıları ve yazarları, zamanın siyasal otoriteleri tarafından bugün olduğundan daha fazla istihdam edilmişlerse de nadirdi ve bu tür sömürgeci ideolojiye karşı tutumları belirsizdi. Oryantalist sanatta, onu yapan, görevlendiren, satın alan veya duvarlarına asanlar için bir dizi mesajın bulunması muhtemel görünüyor. Bu mesaj bilinçli olarak mevcut olsaydı, tasvir ettiği toplumlar ve bireyler üzerinde sözde üstünlük pozisyonundan zevk alma arzusuna asla indirgenemezdi.

Mackenzie, 19. yüzyıl Avrupalı ​​oryantalist ressamların çalışmalarının İslami fayanslar, metal işleri, kumaşlar, ahşap işleri, mimari pervazlar ve yazıtlar, mücevherler ve diğer nesnelerin tasvirlerinin bolluğu ile taştığını öne sürüyor.

Said'in bazen önerdiği gibi bazı Avrupa üstünlüğünü İslam dünyası üzerinde hayal etmekten çok uzak, 19. yüzyıl İslami tasarımlar ve konu için Avrupa modası, cansız ve mekanik hale getirilen Avrupa sanatlarının yenilenmesi için bir arama sinyalini vermiş olabilir.