Netflix bizim neyimiz olur?

Teknolojiyle paralel olarak gelişen sinemanın sanatsal boyutunun göz ardı edilmesi kaçınılmaz oldu. Çünkü kitlelerin izleyebileceği sinema formatı oluşturuldu. Filmler kolay paketlenip izleyiciye hızlı bir şekilde ulaştırılıyor.

Paylaşım ekonomisi, yapay zeka derken son zamanlarda gelişimine çok hızlı şekilde alıştığımız bir internet devinden daha az bahseder, etkilerini daha az tartışır olduk. Gerek kullanım kolaylığı, gerek geniş film ve dizi yelpazesi ile Netflix günümüzde, bir sinefilinin (Sinemaya bağımlı insan) gerçekleşen hayallerinden çok daha fazlasını vaat ediyor. Bu günlere nasıl geldiğimizin çok fazla sebebi var. Netflix’in, ülkelerin film ve dizi sektörüne etkilerinden bahsedelim.

Özellikle son 10 yıldır, Hollywood, insan hakları ihlalleri dışında, izleyici kitlesini ve popülerliğini büyük oranda azaltan önemli bir değişim yaşıyor; CGI, uzun adıyla; Computer generated imagery. Aslında çok uzun yıllar önce ilk örneklerine rastladığımız bu görsel efekt teknolojisi son yıllarda çok üst bir seviyeye ulaştı. Günümüzde Hollywood’un, stüdyo dışına hiç çıkmadan, sadece yeşil ekranda yaptığı filmlerine sıkça rastlıyoruz. Bu teknolojinin Hollywood’a uzun yıllarca ve oldukça büyük katkısının olmasının yanı sıra, oyuncu ve arka planda çalışan sayısını büyük oranda azaltması sebebiyle sektöre olumsuz etkileri de oldu. Şimdi ise yaşanılan; “aşırı kullanımı” pek çok film severi, Hollywood yapımlarından uzak durmasına ve alternatif kanallar aramasına neden oldu denebilir.

İnternetin ve Netflix’in mükemmel zamanlaması ve sunduğu kaliteli ve “bağımsız” içerik, bugün Netflix’in yıllık gelirini 11 milyar $ daha fazla yapmakla kalmadı, aynı zamanda, yıllık %40’a varan büyüme oranıyla Hollywood’u da katladı. Hollywood’un yıllık geliri 40 milyar dolar olsa da, son 5 senedir büyüme oranı %2–2,5 seviyelerinde seyrediyor.

Hollywood’un, CGI ile seri üretime dönüştürdüğü, içi sanattan bir hayli arındırılmış, yalnızca büyük Hollywood film şirketlerine yarayan endüstri modeline bir de kadın hakları suistimalleri (bkz: Weinstein Scandal) eklenince, Netflix’in fonlandığı bağımsız yapım şirketlerine oyuncu akını yaşandı. Daha önce imkansız gibi görünen pek çok ünlü Hollywood yıldızı, görece daha küçük startup film şirketlerinin yapımlarında rol almaya başladı. Dolayısıyla burada teknolojinin Hollywood üzerine iki taraftan da yaptığı olumsuz etkiden bahsedilebilir.

Netflix masum mu?

Dünya genelinde 150 milyon abone sayısına ulaşan Netflix’in ahlak kurallarına uyduğunu maalesef söyleyemiyoruz. İçeriklerinde küfür, sigara, hakaret, müstehcenlik, uyuşturucu vb. gibi konulara sıkça değinen Netflix’in dayanağı da ‘’karizma’’. Netflix’e göre bahsettiğimiz bu konuların karizmatik olduğu düşünülüyor. Elbette bu olaylara ‘’karizma’’ diyerek işin içinden çıkabiliriz. Ama toplumsal yansımasının içinden nasıl çıkacağımızı bilmiyoruz.

Bütün bu olumsuzlukların tartışmaya açıldığı vakitleri yaşıyoruz. Tam da bu tartışmalar artmışken Netflix, sigaranın olumsuz örnek gösteren bir madde olduğu gerekçesiyle, sigaraya sansür uygulamaya karar verdi. Bu karar kamuoyunda olumlu karşılansa da Netflix’i masum yapmıyor. Çünkü içeriklerinin birçoğunda alkol, uyuşturucu ve müstehcenlik var. Küfür ve hakaret ise neredeyse sıradan bir yayın olarak gösterilmekte.

Şimdiye kadar 160 kadar ülkeyle anlaşma sağlayan Netflix, ülkemizde de piyasaya girdi. Henüz altyapısal sorunları olsa da birçok vatandaşımız tarafından beğeniyle takip edilmektedir. Öyle ki sinema sektörü en büyük darbelerinden birisini bu sene aldı. İzleyici sayısı 2018 yılına göre yarı yarıya düştü. Bu düşüşün Netflix’ten kaynaklandığı düşünülüyor. Ancak Çin, henüz Netflix ile anlaşmış değil. Netflix, Çin piyasasına girmek istese de, içerisinde barındırdığı ahlaki sorunlardan ötürü Çin tarafından kabul görmüyor.

Geçtiğimiz Kasım ayında da Hindistan yüksek mahkemesinin Netflix ve benzeri platformlardaki "ahlak dışı" içeriklerin yasaklanması için hazırlanan başvurunun hükümet tarafından değerlendirilmesini istediğine dair haberler çıkmıştı. Bir Amerikan radyosunun haberine göre Netflix, Singapur hükümetinin talebi üzerine uyuşturucuya olumlu imaj kazandıran üç diziyi yayından kaldırmıştı. Ancak internet platformları her ülkede uzlaşma gönüllülüğü göstermeye yanaşmıyor. Çin, Kuzey Kore, Suriye, ve Kırım'da Netflix izlenemiyor. Amazon Video ise bu ülkelerin dışında Küba ve İran'a yayın yapmıyor.

Netflix’in geniş bir yelpazeye sahip olması, birçok kişi tarafından takip edilmesi, kullanıcılarına iyi imkanlar sunması onu oldukça çekici bir hale getiriyor. Sinemanın dönüştürücü gücüyle birleşen Netflix’in, toplum üzerindeki etkisi günden güne hızlı bir şekilde artmaktadır. Bu gibi yayınlardan en kolay etkilenen kesimin gençler olduğunu biliyoruz. Netflix’in yaş ortalamasının da günden güne gençleştiği ortaya çıkıyor. Dolayısıyla sinema ve görüntüyle toplumsal bir dönüşüm yaşanabilir. Dönüşümün ahlak üzerinden olumsuz bir şekilde yaşanmamasını diliyoruz.