Hayırseverlik raporu yayımlandı

Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı'nın (TÜSEV) 2004 senesinden beri Türkiye’de bireysel bağışçılık konusu ile alakalı güncel verileri derlediği “Türkiye’de Bireysel Bağışçılık ve Hayırseverlik Raporu”nun 2019 yılı araştırmasının sonuçları 13 Şubat Perşembe günü yayımlandı.

Türkiye’nin 67 farklı ilinde toplamında 2 bin 502 kişinin katılımıyla gerçekleşen araştırma, ihtiyaç sahiplerine doğrudan yapılan yardımlar, sivil toplum kuruluşlarına yapılan bazı bağışlar ve faaliyetlere katılım ile bağış yapma motivasyonları gibi alanlarda da güncel bilgi ve veri de sağlıyor.

TÜSEV’in karnesine göre Türkiye’de 2019 içinde yapılan tüm bireysel yardım ve bağışların kişi başı toplam değeri yaklaşık 303 TL olup bu rakam, yıllara göre gerçek anlamda bir azalmaya işaret ediyor. Türkiye’de bir sene içinde yapılan tüm bireysel yardım ve bağışların toplamının 17,6 milyar Türk Lirası olduğu tahmin edilirken, söz konusu rakam, Türkiye’nin 2018 yılı gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 0,5’ine karşılık geliyor.

Kişi başı düşen yardım miktarı azaldı

Türkiye’de bir senede yapılan tüm yardım ve bağışların toplam kişi başı yaklaşık değerinin 262,7 TL’si direkt yardım ile akrabalara, diğer kişilere, komşulara dilencilere, fitre, zekât şeklinde yapılırken 40,2 TL’si de sivil toplum kuruluşlarına yapılıyor.

Bu miktar, 2015 yılında 26,7 TL düzeyindeydi. Dolayısıyla yardımlar düzensiz ve doğrudan yardım şeklinde tercih ediliyor, kurumsal aracı tercih edilmemesinde ise yardım miktarının küçük olması ve kuruluşlara duyulan güven eksikliği önemli rol oynuyor.

Genel olarak akrabalara yapılan yardımların miktarı ise, diğer gruplara göre daha yüksek seyrediyor. Öte yandan, dini saiklerle ilgili yardımlar toplam yardımlar içinde önemini korusa da 2004’ten bu yana yapılan bu tür yardımlarda sürekli bir düşüş söz konusu. Mesela, Ramazan Bayramı’nda fitre verenlerin oranı 2004’te %79’dan 2019’da %58’e gerilemiş.

TÜSEV raporuna göre son 12 ayda yapılan bağışlar ise, ağırlıklı olarak nakti yardım şeklinde kendini gösteriyor. Onu, mağazalardaki bağış kutularına yardım yapılması takip ediyor. Bireyler, yaptıkları bağışın nasıl harcanacağı konusunda kuruma güven duyduklarında bağış yapıyorlar ve katılımcıların yüzde 52’si STK’lar şeffaf olduğunda bağış yapıyorlar. Dolayısıyla kişileri bağış yapmaktan alıkoyan, kuruluşlara yapılan bağışın amacına uygun kullanıp kullanılmayacağı yönündeki kaygı olarak gösteriliyor.

Toplam yardımlar içinde dilencilere yapılan yardımlar 2004’ten bu yana önemini korurken, her 10 kişiden 4’ü dilencilere para veriyor ve bunda dini inançlar ve acıma duyguları baskın olduğu ifade ediliyor. Rapora göre, vatandaşların önemli bir kısmı, dilenciler konusunda devleti veya başkalarını sorumlu olarak görmüyor; bu durumu tembellik ve kadere bağlıyor.

Rapor, yoksullara yardımın bağışçılar tarafından “tüm vatandaşların” ve “sivil toplum kuruluşlarının” görevi olarak görüldüğünü kaydederken, yoksullukla mücadelede sivil toplum kuruluşlarına artan bir rol atfediliyor.