Çin, Hindistan, ABD, Rusya, Kanada, Fransa, Ukrayna, Almanya, Pakistan ve Avustralya’dan sonra Türkiye, buğday üretiminde, dünya sıralamasında 11. sırada.
Lakin, Türkiye, dışarıdan buğday ithal ediyor.
Peki, acaba bu ithalatın arkasında hangi nedenler yatıyor?
Buğday üretiminde 11. sırada olabiliriz, ama, un ihracatında 1., makarna ihracatında ise, 2. sıradayız.
Irak başta olmak üzere, Venezuella, Japonya, Somali gibi ülkelere, un, makarna ve diğer mamülleri ihraç ettiğimiz için, kendimizde buğday açığı oluşuyor.
Yurtiçi buğday üretiminin, iç tüketimi ancak karşılayabilmesi nedeniyle, ihracata yönelik hammadde temini, ithalata dayalı gerçekleştirilmekte.
Verilere göre Türkiye, 2019’da 19 milyon, 2020’de 20.5 milyon ton buğday üretti. Buna karşılık, 2019’da 9.8 milyon, 2020’de 9.7 milyon ton buğday ithal ettik.
Bu ithal buğdayı, un, makarna ve çeşitli mamul ürünlere dönüştürerek ihraç ettik.
Makarna ihracatında, ağırlıklı olarak, ithal durum buğdayı kullanılıyor.
Özellikle tarım ürünlerinde, üretici ülkeler, önce ham olarak ihraç ettikleri ürünleri, daha sonra mamul olarak ihraç etmenin yollarını ararlar. Türkiye'nin pamuk ihracatından, tekstil ve konfeksiyon ihracatına dönmesi gibi. Her ülke, elindeki ürünü, katma değeri yüksek ürüne dönüştürerek ihraç etmek ister.
Fakat, başka bir ülkeden hammadde ithal ederek ihracat yapmanın her zaman belli riskleri vardır. Özellikle bu yıl olduğu gibi, hammadde fiyatlarının çok yükselmesi, ithalatta ve ihracatta önemli sorunlara neden olabilir.
Hammadde temininde yaşanabilecek muhtemel tedarik sorunlarının önlenebilmesi için farklı tedarikçi ülkeler araştırılmalıdır.
İthalat politikası sürdürülebilir değildir. Bu, tarımda tamamen dışa bağımlılığa yol açar. Üretimde devamlılığı sağlayacak bir politika değişikliğine gidilmesi gerekir.
Buğday ithalatının bazı yıllar yüzde 80'ni Rusya’dan, kalanı Ukrayna ve diğer ülkelerden sağlanıyor.
Buğday ithal ettiğimiz Rusya, yarın un ve makarna ihracatına yöneldiğinde, bu pazarları kaybetme riskimiz var. Ukrayna ise, savaş dolayısıyla, bu yıl ihracatı durdurduğunu açıkladı. Peki, şimdi ne yapacağız?
Bu nedenle, devletimizin de, un ve makarna sanayicilerinin de, yerli buğday üretimini destekleyip hem üretimini, hem de üretim alanlarını arttırmaya yönelmeleri ve hammaddelerine sahip çıkmaları gerekiyor.
Buğday ithal edip, un ve makarna yaparak satmanın kârını göz ardı edemeyiz. Lakin, buğdayı da kendimiz üreterek, makarna, un ve diğer mamuller olarak satsak, kârımız daha da fazla olmaz mı?..